Συνέντευξη στον Σταύρο Μαρτίνο
Ο Παναγιώτης, απαντώντας στις ερωτήσεις που του κάναμε, περιγράφει το κλίμα που έχει δημιουργηθεί στη Βρετανία, αναφέρεται στα κοινά στοιχεία των δημοψηφισμάτων στη Σκωτία, την Ελλάδα και τη Βρετανία, στη στοίχιση ετερόκλιτων δυνάμεων υπέρ του όχι ή του ναι, στην αυταπάτη που συνεχίζει να έχει ένα μέρος των Βρετανών για την αναγέννηση της χώρας τους ως αυτοκρατορικής δύναμης, ενώ τάσσεται υπέρ της Ευρωπαϊκής Ένωσης, με την προϋπόθεση ότι θα δημιουργήσει μια νέα ταυτότητα, χωρίς εθνικούς πατριωτισμούς και με όλες τις ευρωπαϊκές χώρες.
Ο λόγος στον Παναγιώτη:
- Ποσό καιρό ζεις στη Βρετανία; Τι κάνεις εκεί;
Στη Βρετανία ζω περίπου τρία χρόνια. Συνοπτικά θα έλεγα πως εργάζομαι και σπουδάζω.
- Είδα στο διαδίκτυο να σχολιάζεις, «τα δημοψηφίσματα με καταδιώκουν». Βλέπεις να υπάρχουν κοινά στοιχεία μεταξύ του Βρετανικού δημοψηφίσματος και του δημοψηφίσματος που έγινε πέρσι στην Ελλάδα;
Ναι, δυστυχώς το ρήμα που χρησιμοποίησα δεν ήταν τυχαίο. Πριν έρθω στο Λονδίνο ζούσα για ένα μικρό χρονικό διάστημα στο Εδιμβούργο της Σκωτίας και όπως θα θυμάσαι οι Σκωτσέζοι διεξήγαγαν επίσης δημοψήφισμα το 2014 με σκοπό την ανεξαρτησία τους από το Ηνωμένο Βασίλειο που απαρτίζεται από τις 4 χώρες (Αγγλία-Σκωτία-Ουαλία-Βόρεια Ιρλανδία). Ευτυχώς οι Σκωτσέζοι απέρριψαν την πρόταση και παρέμειναν μέρος της Ένωσης αφού βέβαια διχάστηκαν σε δυο πόλους, αντάλλαξαν βαριές κατηγορίες και ανέδειξαν λίγο αργότερα ένα ακόμα περισσότερο ενδυναμωμένο αριστερό-πατριωτικό κόμμα που κέρδισε 54 από τις 59 έδρες της περιοχής στη Βουλή των Κοινοτήτων.
Οπότε στην ερώτησή σου θα προσθέσω και το Σκωτσέζικο δημοψήφισμα.
Έχουν κοινά στοιχεία με το Ελληνικό; Η απάντηση είναι ναι. Και στις τρεις περιπτώσεις το ζήτημα που τίθεται κάθε φορά είναι κατά τη γνώμη μου ένα ψεύτικο δίλημμα αυτονομίας έναντι της υποδούλωσης από κάποιο τρίτο βολικό εχθρό. Για τους Σκωτσέζους αυτονομιστές το πρόβλημα ήταν το Βρετανικό Κοινοβούλιο που τους καταπίεζε, για τους Βρετανούς η Ευρωπαϊκή Ένωση που νομοθετεί με βάση τις ευρωπαϊκές ισορροπίες και ενίοτε το αποτέλεσμα δεν τους βολεύει και για τους Έλληνες το πρόβλημα ήταν οι δανειστές, οι οποίοι κάθε φορά που η οποιαδήποτε ελληνική κυβέρνηση αποτυγχάνει να βελτιώσει τα δημόσια οικονομικά, αυξάνουν το λογαριασμό των μέτρων.
Ένα δεύτερο κοινό χαρακτηριστικό των δημοψηφισμάτων είναι πως από τη φύση τους δημιουργούν δυο αντίπαλους πόλους, πολλές φορές ετερόκλιτους. Για παράδειγμα, προ ημέρων μια από τους λίγους ευρωσκεπτικιστές βουλευτές του Εργατικού Κόμματος βρέθηκε αγκαζέ κατά τη διάρκεια μιας καμπάνιας υπέρ της εξόδου από την ΕΕ με τον Nigel Farage, τον αρχηγό του ξενοφοβικού κόμματος της Βρετανίας. Η φωτογραφία τους κυκλοφόρησε αμέσως στα παραδοσιακά μέσα και τα σόσιαλ μίντια και προκάλεσε έντονες αντιδράσεις. Αντίστοιχα, το ελληνικό μνημόνιο στην πρώτη φάση του είχε ως αποτέλεσμα μια αντίστοιχη πολιτικά περίεργη συστράτευση της αριστεράς με τους ΑΝΕΛ, ένα ανοιχτά ξενοφοβικό κόμμα στα όρια της ακροδεξιάς. Στην ελληνική περίπτωση βέβαια, αυτή η συστράτευση μετασχηματίστηκε και σε συγκυβέρνηση, ακόμα και τώρα που το μνημονιακό consensus είναι σχεδόν απόλυτο στα κοινοβουλευτικά κόμματα.
Τέλος, κατά τη γνώμη μου και τα τρία δημοψηφίσματα ήταν/είναι απλουστευτικά και διχαστικά. Φοβάμαι πως οι λύσεις στα υπαρκτά προβλήματα που κάθε κοινωνία αντιμετωπίζει και καλείται να απαντήσει δεν χωρίζονται σε άσπρο και μαύρο. Στην πραγματικότητα δημιουργείται μια πόλωση που δεν δίνει λύσεις αλλά αντίθετα δηλητηριάζει το δημόσιο διάλογο, καμιά φορά ανεξέλεγκτα.
- Τι φοβούνται οι Βρετανοί και σκέφτονται την αποχώρηση;
Δεν είμαι σίγουρος αν μπορεί να απαντήσει κανείς τι φοβούνται οι Βρετανοί. Για αρχή δεν μπορώ να τους τσουβαλιάσω όλους μαζί γιατί το στρατόπεδο υπέρ της εξόδου αποτελείται από πολιτικούς και πολίτες με διαφορετική ατζέντα. Για παράδειγμα η βρετανική εργατική τάξη ενδεχομένως φοβάται την μετανάστευση Ευρωπαίων εργατών οι οποίοι θα τους πάρουν τη δουλειά. Αυτό βέβαια αυταπόδεικτα δεν ισχύει. Οι Ευρωπαίοι μετανάστες είναι κάτω από τη μονάδα ως ποσοστό του πληθυσμού και οι ευρωπαϊκές επενδύσεις στη χώρα αυξάνουν την απασχόληση με την ανεργία να βρίσκεται σε ιστορικά χαμηλά. Ένα κομμάτι του Συντηρητικού Κόμματος από την άλλη εχθρεύεται την επιρροή των θεσμών της Ε.Ε. σε κομμάτια της εθνικής νομοθεσίας και την δέσμευση τους στην κοινή ευρωπαϊκή πολιτική (αλιεία, κτλ). Ευελπιστούν ότι μια Βρετανία εκτός Ευρωπαϊκής Ένωσης θα αποδεσμευτεί και θα ανακτήσει την ισχύ που είχε ως αυτοκρατορία. Φυσικά αυταπατώνται αν νομίζουν πως σε μια παγκοσμιοποιημένη αγορά και διεθνή σκακιέρα οποιαδήποτε ευρωπαϊκή χώρα μπορεί μόνη να ανταγωνιστεί τις ΗΠΑ και τις αναδυόμενες οικονομίες όπως η Κίνα, η Ινδία ακόμα και χώρες της Λατινικής Αμερικής. Η Βρετανία είχε πάψει να αποτελεί κυρίαρχη δύναμη ήδη από το τέλος του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου, αλλά δυστυχώς ορισμένοι ζουν ακόμα με το φάντασμα της αυτοκρατορίας που ο ήλιος δεν δύει ποτέ. Κάτι σαν την Ελλάδα των εφτά θαλασσών και των τριών ηπείρων. Σε πιο γενικούς ορούς μάλλον φοβούνται ό,τι και οι περισσότεροι Ευρωπαίοι. Πιστεύω πως ήδη από τη δεκαετία του ‘90 τα ευρωπαϊκά εθνικά κράτη έπαψαν να υπάρχουν με τους όρους του 19ου και του 20ου αιώνα. Πήγαμε στην κηδεία τους, τα θάψαμε, αλλά οι κοινωνίες μας αρνήθηκαν να το καταλάβουν και κάναμε τα στραβά μάτια όσο οι ευρωπαϊκές οικονομίες αναπτύσσονταν γρήγορα. Η κρίση μας ανάγκασε να δούμε την αλήθεια και ξαφνικά μέσα σε όλες τις ευρωπαϊκές χώρες οι φωνές που υποστήριζαν την επιστροφή σε κλειστά σύνορα και ανάκτηση εθνικής κυριαρχίας δυνάμωσαν.
- Να μείνει ή να φύγει η Βρετανία από την Ε.Ε.;
Η συμμετοχή της Βρετανίας στην Ε.Ε. είναι οικονομικά επικερδής για τη χώρα και το γνωρίζουν ακόμα και οι υποστηρικτές της εξόδου. Το δίλημμα που τίθεται είναι στην πραγματικότητα υπαρξιακό: Έχει νόημα η Ευρωπαϊκή Ένωση; Η απάντηση είναι δυστυχώς δύσκολη και σύνθετη. Κατά τη γνώμη μου η Ε.Ε. έχει νόημα ύπαρξης το οποίο όμως πρέπει να επικαιροποιηθεί. Αντί για εθνικούς πατριωτισμούς χρειαζόμαστε μια νέα ευρωπαϊκή ταυτότητα και από αυτή δεν γίνεται να λείπει ούτε η Βρετανία ούτε η Ελλάδα ούτε καμιά ευρωπαϊκή χώρα.
